21 maart verkiezingen
Verkiezingskoorts
Op 21 maart zijn de verkiezingen voor de gemeenteraad en voor de stadsdeelcommissies. Bovendien is er een referendum over de 'sleepwet' ofwel de 'Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten'. Drie collega’s over de organisatie, advisering en uitvoering van deze enorme klus.
‘Zestig uur werken en dan vallen we om’
Samen met zijn team is Rob Kalse als programmamanager voor de 27ste keer verantwoordelijk voor de organisatie van de verkiezingen, zoals onder andere die voor de Tweede Kamer, het Europees Parlement en de gemeenteraad. Een enorme klus met werktijden waarin de cao eigenlijk niet voorziet. De voorbereiding en organisatie hebben veel weg van een militaire operatie.
Rob: “We beginnen ongeveer een half jaar van tevoren met het aanpassen van het draaiboek. Op basis van de verwachte opkomst bepalen we hoeveel stembureaus er moeten komen. Dit jaar zijn dat er 560. Alle locaties worden vooraf bezocht. We moeten zeker weten dat ze goed toegankelijk zijn, dat er voldoende ruimte is en dat we ’s nachts naar binnen kunnen om het stembureau in te richten. Op elk stembureau zitten zes mensen. ‘s Avonds komen daar de tellers nog bij. In totaal zijn er deze verkiezingen ongeveer zesduizend mensen in de weer om alles goed te laten verlopen."
Een leuk bedrag
Veel van de mensen op de stembureaus hebben het vaker gedaan. Rob: “We hebben onderzocht waarom mensen zich aanmelden. Er zijn twee belangrijke redenen: betrokkenheid bij de stad en het democratisch proces, en, waarom ook niet, het geld. Een dagje stembureau, plus vergoeding voor de trainingen die je vooraf moet doen, levert je tussen de € 300 en € 350 op. Vooral voor studenten is dat een leuk bedrag.”
Een dag stemmen en een nacht tellen
Rob: “Op woensdagmorgen om half acht gaan de stembureaus open. Als het moet haalt de brandweer de deur eruit. Om negen uur ’s avonds begint het tellen. De uitslagen worden doorgebeld naar de stadsdelen en vervolgens naar de rve Basisinformatie. Daar worden alle uitslagen en processen-verbaal verzameld. Om een uur of vijf kunnen we dan even naar huis. Even douchen en dan weer terug.”
‘Camera’s en pers erbij’
“Donderdag voeren we alle processen-verbaal in, twee keer, om zeker te weten dat we geen fouten maken. Donderdagavond om negen uur hebben we de definitieve uitslag. Die wordt vrijdagochtend door het Centraal Stembureau vastgesteld. Camera’s en pers erbij. Daarna rijd ik nog naar Den Haag om de uitslag van het referendum te overhandigen. Mijn collega’s maken de benoemingsbrieven voor de gekozen raadsleden. Tegen die tijd is het vrijdagavond, zestig uur nadat de deuren opengingen. En dan vallen wij om.”
'De boel netjes achterlaten en niet over je graf regeren'
Na de verkiezingen maakt het huidige bestuur plaats voor een nieuw bestuur. Bestuursadvisering en Strategie is een van de organisatieonderdelen die ervoor zorgen dat de overgang soepel verloopt. Directeur Diana Starmans schetst met onverholen enthousiasme wat dat betekent.
Diana: “Meteen na de verkiezingen beginnen de onderhandelingen. De grootste partij neemt het voortouw. Wij bieden dan ondersteuning aan de onderhandelaars, bijvoorbeeld een secretaris. Vaak gaan er ook werkgroepen aan de slag, die zich op de verschillende thema’s storten. Wij zorgen ervoor dat zij alle informatie krijgen die ze nodig hebben om een goed beeld te krijgen van wat er speelt.
Er is geen blauwdruk voor coalitieonderhandelingen. Het kan in een paar weken gepiept zijn, maar vier jaar geleden duurde het tot kort voor het zomerreces voordat de partijen eruit waren. Dan hebben wij de schone taak om ervoor te zorgen dat de afspraken in het coalitieakkoord financieel vertaald worden in de begroting voor het volgend jaar.”
Collegiaal en opgavegericht
Diana: “Een nieuw bestuur betekent dat er nieuwe keuzes gemaakt worden. Soms afwijkend van de koers van het vorige bestuur. Het is niet zo dat het ambtelijk apparaat zijn goddelijke gang gaat en zich door nieuwe bestuurders nauwelijks van de wijs laat brengen. Vier jaar geleden is er bijvoorbeeld nadrukkelijk gekozen voor intensivering van armoedebestrijding. Dat heeft uiteraard gevolgen voor de afdelingen die zich daarmee bezighouden. We willen een organisatie zijn die het bestuur ondersteunt in het realiseren van zijn ambities. We organiseren ons zo dat we daar opgavegericht mee aan de slag kunnen, over de lijnen van rve’s en stadsdelen heen. We faciliteren een nieuw bestuur zodat zij zich de manier van werken in Amsterdam snel eigen kunnen maken. Als organisatie zijn wij het meest gebaat bij een collegiaal bestuur.”
De boel netjes achterlaten
“In de aanloop naar verkiezingen merken we dat de collegevergaderingen korter zijn. Er wordt minder besloten. Niet over je graf regeren en de boel netjes achterlaten. Dat is waar het nu om gaat. Er zijn heel wat toezeggingen aan de raad die nog moeten worden afgehandeld. Die bepalen nu voor een belangrijk deel de agenda van het college. Want je wilt een nieuwe raad niet laten oordelen over toezeggingen die aan de vorige raad zijn gedaan.”
‘Na de meligheid kwam de moedeloosheid’
Iris Fetter werkt bij Dienstverlening en Informatie. Op 21 maart gaat ze meehelpen op een stembureau. Dat deed ze bij de vorige verkiezingen ook.
Iris: “Ik wist eigenlijk niet waar ik aan begon. Ze zochten mensen en ik zei ja. Pas als je daar zit, realiseer je je hoe bijzonder het eigenlijk is. Ik zat in Krasnapolsky. Geen straf. Erg druk, de opkomst was veel hoger dan verwacht. Niks geks meegemaakt. Gewoon goeiemorgen, alsjeblieft, dankjewel.
Maar dan begint het tellen. Moet je je voorstellen: je zit al veertien uur, dan worden die bussen omgekeerd en zie je die enorme stapel stembiljetten die maar niet kleiner wordt. Daar word je eerst een beetje melig van en daarna een tikkeltje moedeloos.
Ik geloof dat ik om twee uur ‘s nachts thuis was. Democratische plicht gedaan. Het is net als met bungeejumpen, eerst dacht ik: dit nooit meer. Maar toen ze me dit jaar weer vroegen, zei ik meteen ja. Ik kan het iedereen aanbevelen: het is een heel intense ervaring. Het is echt tof om daar deel van uit te maken. Je voelt je echt één met de stad.”
