De grootste stelselwijziging van de afgelopen honderd jaar komt op ons af: de Omgevingswet. De wet biedt elke gemeente veel ruimte voor eigen invulling. Eileen van Stam, Marjon de Groot en Marcel Tieman vertellen hoe dat stap voor stap gebeurt en hoe collega’s al werkwijzen testen in de praktijk.

Sinds de Mijnwet van 1810 zijn er talloze wetten en regels bij gekomen over de leefomgeving. Die vormen nu een wirwar van verouderde regels vol tegenstrijdigheden.

Eileen van Stam, manager Omgevingswet, geeft voorbeelden: “Bestemmingsplannen bieden onvoldoende houvast om bijvoorbeeld Nutellawinkels tegen te gaan. Ook de huidige regels voor evenementen helpen onvoldoende om te beheersen wat je wel en niet wilt. Straks werken we binnen één Omgevingsplan. Daarin kunnen we ontwikkelingen beter regelen, tegengaan of stimuleren. Op een specifieke plek of voor de hele stad, bijvoorbeeld bij het hotelbeleid. Hoe kan dit plan ons helpen bij ons werk aan de stad? Hierover praten we met mensen uit verschillende rve’s, stadsdelen en andere gemeenten."

Wendbaarder

"Eigenlijk is het Omgevingsplan één grote verordening, die we met snellere besluitvorming kunnen aanpassen aan de veranderende werkelijkheid. Het maakt ons wendbaarder.” Marcel Tieman van Informatievoorziening bij Ruimte en Economie voegt toe: “Het wordt overigens geen ‘big bang’. We vullen het Omgevingsplan stap voor stap in.”

Maatwerk

Eileen: “Op bepaalde vlakken gelden nu tegenstrijdige of beperkende regels. We zien regelmatig initiatieven die we toejuichen, maar die niet kunnen. De Omgevingswet vereist dat de invalshoek van de burger, ondernemer of initiatiefnemer veel meer centraal staat. Er moet dus meer ruimte komen voor samenwerking en maatwerk.”

Marcel: “De buitenwereld werkt al lang zo. Bij Nike kan je zelf je schoenen samenstellen. Ook als overheid moeten we werken vanuit de vraag, in plaats van maar drie smaken aan te bieden.”

De praktijk

In de praktijk blijkt dat negen van de tien vergunningaanvragen niet compleet is, of voor het verkeerde product. Daardoor moeten stukken vijf keer heen en weer. Marjon de Groot, kwartiermaker Omgevingswet en regisseur Leerhuis: “Collega’s hebben daar zelf ook last van. Hoe leg je dat uit op een verjaardagsfeestje? Veel collega’s voeren overigens al voorgesprekken met aanvragers, om samen te zorgen voor een correcte aanvraag.”

Digitale evolutie

Een digitaal stelsel ondersteunt de aanvrager en zorgt ervoor dat we nieuwe technologie in de toekomst sneller kunnen inpassen. Amsterdam verkent nu met open vizier wat nieuwe technologie biedt. Marcel: “Bijvoorbeeld met virtual reality driedimensionaal een plan ‘ervaren’ in plaats van een dik rapport lezen. Of algoritmen inzetten. Met als resultaat misschien geautomatiseerde vergunningen voor dakkapellen, zodat medewerkers hun expertise kunnen inzetten bij complexere aanvragen.”

Draagvlakkie

Marcel: “Vorig jaar hebben we studenten en ondernemers uitgenodigd voor een ‘hackaton’: 36 uur lang werkten 66 mensen met verschillende expertises aan concrete voorstellen: hoe een vergunningentraject met digitale oplossingen anders kan. Daar zijn mooie toepassingen uit gekomen. Met twee winnaars gaan we een vervolgtraject in. Een team gaf aan dat we nú al algoritmen kunnen loslaten op vergunningaanvragen uit het verleden. De computer vergelijkt een nieuwe aanvraag met eerder gedane aanvragen qua maten en locatie. Zo kun je tips geven zodat de aanvrager een complete en correcte aanvraag doet.”

Een ander team ontwikkelde de app Draagvlakkie om meningen van buurtbewoners te peilen.

Technisch Lego

Eileen: “Ik noem de Omgevingswet een cadeau. Een kans om de wirwar aan verordeningen, bestemmingsplannen en beleid op te schonen. Binnen de kaders heeft de gemeente veel ruimte om zelf te bepalen wat ze wil regelen of loslaten. Dat maakt het ook een ingewikkeld cadeau! We krijgen een soort technisch Lego voor gevorderden.”

Van sturen naar faciliteren

De overheid krijgt meer een faciliterende dan een sturende rol. Een initiatiefnemer krijgt meer ruimte en daarmee ook verantwoordelijkheid, diegene moet bijvoorbeeld zelf zorgen voor draagvlak in de omgeving. Marjon: “In pilots zien we dat collega’s die veranderde rollen spannend vinden. Om die vraag te stellen: hebt u al aan omwonenden gevraagd wat ze van uw initiatief vinden? Sommige initiatiefnemers verrassen ons: ja, al gedaan. Anderen vragen om tips.

Uiteindelijk is het altijd de gemeente die de afweging maakt vanuit het algemeen belang. Een afweging tussen ruimte voor ontwikkeling en het zorgen voor een veilige en gezonde leefomgeving.”

Pilot versneld vergunnen

Eileen: “In Noord en Zuid testen en evalueren we snelservice voor eenvoudige vergunningen. Geen 28 weken maar 3 weken! Meer uitleg en huiswerk voor bewoners die meedoen, maar wel sneller resultaat.”

Doe mee

Heb jij zelf een idee voor een pilot? Mail naar omgevingswet@amsterdam.nl. De pilots krijgen (methodische) hulp, begeleiding en ruggensteun van de eigen directie.

Meer weten?

Op diverse plekken en manieren komt de organisatie in aanraking met de Omgevingswet, geïntegreerd in leergangen van de Amsterdamse School, en tijdens bijeenkomsten, omgevingswandelingen en pilots.

• Meer informatie op intranet

• Praat mee in de Tamtamgroep Omgevingswet

• Meer info omgevingswetpilot versneld vergunnen

Wat is de omgevingswet?

De Omgevingswet bundelt bestaande wetgeving en regels op het gebied van bouwen, wonen, infrastructuur en leefomgeving van 26 wetten naar 1 wet. Dat betekent anders denken én anders werken.

Elke gemeente stelt een Omgevingsvisie vast. Die beschrijft op hoofdlijnen wat voor stad je wilt en hoe je met trends omgaat. Binnen de kaders van de Omgevingswet is veel ruimte om regels vast te stellen of juist los te laten: het Omgevingsplan. Eigenlijk één grote integrale verordening.

In 2021 gaat de Omgevingswet in, met een overgangsfase tot 2029.

Meer weten? Kijk op intranet.